Cursus nepnieuws: bescherming of sturing?

Opeens zien we dat er “weerbaarheids-cursussen” aangeboden worden tegen nepnieuws. Gratis nog wel😳. Je leert er hoe desinformatie werkt, soms zelfs door zélf nepnieuws te maken. Op papier klinkt dat onschuldig en nuttig. Maar er zit een risico in dat vaak onbesproken blijft.

Wie bepaalt eigenlijk wat nepnieuws is?
In de praktijk zijn het meestal overheid, wetenschap en traditionele media die als betrouwbare waarheid worden gepresenteerd. Kritische geluiden daarbuiten — of het nu gaat over klimaat, migratie of corona — lopen al snel het risico om in het hokje desinformatie te belanden.

Zo’n cursus lijkt dus een beetje op rijles bij een taxibedrijf: “Wij leren u veilig rijden… zolang u voortaan alleen nog met ónze taxi meegaat.” 🚕

Natuurlijk, desinformatie is gevaarlijk. Maar het echte risico is dat je na afloop vooral leert: overheid = waarheid, media = betrouwbaar, afwijkende mening = gevaarlijk.

En dáár zit de angel. Want in een gezonde democratie zijn juist de lastige vragen, kritische geluiden en dwarse meningen de beste test voor de waarheid.

Daarmee verschuift de grens van weerbaarheid naar sturing.

Een democratie is niet gediend bij blind vertrouwen in instituties. Juist de ruimte voor twijfel, kritiek en afwijkende stemmen maakt een samenleving gezond.

Misschien moeten we onszelf dus niet alleen leren beschermen tegen nepnieuws, maar ook tegen te simpele waarheidsclaims.